|
Росулуллоҳ с.а.в. аввалги кунданоқ ҳукмларни нозил бўлишига қараб тўлиқ етказдилар. Пайғамбаримизнинг ҳамма ҳукмларни етказганлиги етказиш ҳисобланади. Шунинг учун муайян ҳукмни етказмаган деган маъно бўлиши мумкин эмас. Аксинча оятдаги жумла рисолатни етказмаган бўлади деган маънони беряпти. Пайғамбаримизнинг эса етказмаган бўлиши мумкин эмас. Зеро бу оят нозил бўлишидан олдин Пайғамбаримиз с.а.внинг етказганлиги собитдир. Шу боис демак бу оят нозил бўлишининг маъноси: «Бу ерда рисолат ҳали етмаган одамлар бор. Уларга етказилмаганлик эса рисолатни бутун оламга етказмаслик ҳисобланади, рисолат қачонки оламга етказилса ўшанда уни етказилди деб ҳисобланади» демакдир. Унинг маъноси шу бўлади. Шунинг учун Аллоҳ Пайғамбаримиз с.а.вга рисолатни етказмаган одамларга етказишни, етказиш деб ҳисобланиши учун уни етказишни ва бу етказиш жиҳод йўли билан бўлишини амр қилди. Бу оят Росулуллоҳ с.а.в.га Ҳудайбия сулҳидан кейин нозил бўлганлиги ҳам шу маънони қўллаб-қувватлайди. Ўшанда Росулуллоҳ с.а.в. ана шу вақтгача уруш олиб борган асосий душман Қурайш бўлган эди. Улар билан сулҳ тузилиши билан жиҳод орқали етказишнинг тўхтаб қолиши тушунилиши мумкин эди. Шунинг учун Аллоҳ пайғамбарга рисолатни қолган одамларга, яъни бошқа араблар, рум, форс, қибт ва бошқаларга жиҳод орқали етказишни давом эттиришни амр қилди. Пайғамбаримиз с.а.внинг етказиши рисолатни бутун оламга етказиш деб ҳисобланиши учун, бу оламшумул рисолатни етказди деб ҳисобланиши учун Аллоҳ Пайғамбаримиз с.а.вга шуни буюрди. Амалда ҳам шундай бўлди. Зеро бу оят нозил бўлганидан кейин Росулуллоҳ с.а.в. Хайбарда яҳудларга қарши жанг қилди, Мўъта жангига тайёрланди, Румга қарши уруш қилиш учун Табукка катта армия билан борди ва у ерда турди, Маккани фатҳ қилди, форс, рум, қибт подшоҳларига ва бошқа подшоҳларга мактуб юборди. Аллоҳ Таолонинг:
بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ
«Сизга нозил қилинган нарсани етказинг!» [Моида: 67]
деган қавлининг,
فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ
«... Унинг рисолатини (бандаларига) етказмаган бўлурсиз» [Моида: 67]
114-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247